Lessen 7 t/m 30  Toekomst

 

🤝 Les 7 – Ik en de Ander: Grenzen en Respect

Onderdeel: ToekomstLab – Burgerschap
Duur: 60 minuten
Doel: Leerlingen leren omgaan met verschillen, oefenen in communicatie en het aangeven van grenzen.
Relevantie: Deze les versterkt sociale vaardigheden, zelfkennis en empathie – essentieel in groep én samenleving.

🧭 Lesopbouw volgens het EDI-model

1. Activeren van voorkennis (5 min)

👩‍🏫 “Wat is respect? Hoe laat je het zien?”
“Wat doe je als iemand jouw grens overgaat?”
Laat een filmpje zien van een sociaal misverstand (bijv. schoolpleinconflict).

👧 Leerlingen reageren, geven voorbeelden van lastige situaties of misverstanden.

2. Lesdoel & succescriteria (3 min)

Doel: Je leert hoe je op een respectvolle manier met elkaar omgaat en grenzen aangeeft.
Succesvol als:
✅ Je durft je grens aan te geven
✅ Je luistert naar een ander
✅ Je doet actief mee aan het rollenspel
✅ Je kunt vertellen wat respect betekent

3. Instructie (10 min)

👩‍🏫 Uitleg + voordoen van een rollenspel:

  • Situatie 1: iemand maakt een vervelende grap

  • Situatie 2: iemand wil iets van je lenen, maar jij niet

Bespreek:
“Wat voel je?”
“Hoe kun je reageren met respect?”

🧠 Controle begrip:

  • “Wat is een goede manier om je grens aan te geven?”

  • “Wat doe je als iemand iets zegt wat jij vervelend vindt?”

4. Begeleide inoefening (10 min)

Leerlingen spelen in duo’s of kleine groepjes een van de situaties na.
Leerkracht ondersteunt, stuurt bij met vragen en complimenten.

5. Zelfstandig oefenen (20 min)

Leerlingen bedenken een eigen situatie (bijv. groepsapp, gymles, samenwerken) en spelen deze uit voor de groep.

  • Gebruik rolkaartjes: de grappenmaker, de grensbewaker, de toeschouwer.

6. Reflectie (10 min)

Bespreek klassikaal:

  • “Wat ging goed?”

  • “Wanneer is het moeilijk om je grens aan te geven?”

  • “Wat neem je mee naar morgen?”

📌 Materialen:
Situatiekaartjes, tafelopstelling kring, reflectieblad
🧠 Differentiatie:

  • Beginners: vaste scenario’s naspelen

  • Gevorderden: zelf situaties bedenken

🏙️ Les 8 – Mijn Wijk: Schoon en Veilig

Onderdeel: ToekomstLab – Burgerschap
Duur: 60 minuten
Doel: Leerlingen leren signaleren wat er beter kan in hun buurt en maken samen een actieplan.
Relevantie: Deze les stimuleert eigenaarschap, betrokkenheid bij de omgeving en actieve deelname aan de maatschappij.

🧭 Lesopbouw volgens het EDI-model

1. Activeren van voorkennis (5 min)

👩‍🏫 “Wat zie jij in de wijk wat beter kan?”
Laat foto's zien van vuilnis, graffiti, verkeersgevaar of saaie plekken.

👧 Leerlingen noemen voorbeelden: vuil op straat, drukke wegen, onveilige speeltuin.

2. Lesdoel & succescriteria (3 min)

Doel: Je leert kritisch kijken naar je wijk en hoe je met een groepje iets kunt verbeteren.
Succesvol als:
✅ Je signaleert een knelpunt
✅ Je maakt een plan om iets aan te pakken
✅ Je werkt samen en presenteert jullie idee

3. Instructie (10 min)

👩‍🏫 Laat een voorbeeldactie zien:

  • Zwerfvuilactie

  • Straattekening maken met ideeën

  • Buurtposter ontwerpen

🧠 Controle begrip:

  • “Wat is een knelpunt?”

  • “Wat maakt een plek schoon en veilig?”

  • “Wat is het verschil tussen klagen en doen?”

4. Buurtverkenning (15 min)

Wandel met observatiebladen of foto-opdracht in groepjes rond school.
Leerlingen noteren of fotograferen wat ze opvalt.

5. Actieplan maken (20 min)

Groepjes kiezen 1 knelpunt en maken een oplossing (tekening, poster, plan).
Voorbeelden:

  • Flyer ontwerpen

  • Boodschap voor wijkbeheer

  • Campagne bedenken

6. Presentatie en reflectie (7 min)

Elke groep presenteert hun actieplan.
Bespreek:

  • “Wat kunnen we echt gaan doen?”

  • “Wie kan ons helpen?”

📌 Materialen:
Observatiekaarten, fototoestellen/tablets, stiften, A3-papier
🧠 Differentiatie:

  • Extra opdracht: mail of brief voor de gemeente

  • Beginners: tekenen met vaste zinnen

🗣️ Les 9 – De Stem van de Leerling

Onderdeel: ToekomstLab – Burgerschap (doorregen in andere lessen)
Duur: 60 minuten (of verspreid over 2×30 min)
Doel: Leerlingen leren hun mening geven, beargumenteren en presenteren.
Relevantie: Bevordert democratisch denken, zelfvertrouwen en luisteren naar elkaar.

🧭 Lesopbouw volgens het EDI-model

1. Activeren van voorkennis (5 min)

👩‍🏫 “Wanneer voel jij dat er echt naar je geluisterd wordt?”
Laat fragmenten zien van jeugddebat of schoolraad.

👧 Leerlingen delen ervaringen van meepraten of buitengesloten worden.

2. Lesdoel & succescriteria (3 min)

Doel: Je leert je mening geven en uitleggen, en oefenen met presenteren.
Succesvol als:
✅ Je zegt wat je vindt met uitleg
✅ Je luistert naar anderen
✅ Je maakt een korte presentatie of debatkaart

3. Instructie (10 min)

👩‍🏫 Voordoen:

  • Mening uitspreken met ‘ik vind… omdat…’

  • Voorbeeld van debatkaart: stelling, argument voor, argument tegen

🧠 Controle begrip:

  • “Wat is een goede reden bij je mening?”

  • “Waarom luister je ook naar de ander?”

4. Oefenen in tweetallen (10 min)

  • Stellingen voorbereiden (bijv. ‘Iedereen moet meehelpen in de wijk’, ‘Snoep op school verbieden’)

  • Eén voor, één tegen

5. Debat of posterpresentatie (25 min)

  • Debat: kleine groepjes voeren een mini-debat

  • Of: leerlingen maken posters met hun mening en argumenten

6. Reflectie (7 min)

Bespreek:

  • “Wat heb je geleerd over jouw stem?”

  • “Wanneer komt jouw mening tot zijn recht?”

📌 Materialen:
Debatkaartjes, stellingen, posters, stiften
🧠 Differentiatie:

  • Beginners: meningen aanvullen met zinnen

  • Gevorderden: stellingen bedenken

 

 

🔨 Les 10 – Bouw een Plantenbak

Onderdeel: ToekomstLab – Techniek
Duur: 60 minuten
Doel: Leerlingen leren een simpele plantenbak ontwerpen en in elkaar zetten.
Relevantie: Ze oefenen met gereedschap, meten, plannen en samenwerken – vaardigheden die direct toepasbaar zijn in school en thuis.

🧭 Lesopbouw EDI

1. Activeren voorkennis (5 min)

👩‍🏫 “Wie heeft weleens iets van hout gebouwd?”
Laat voorbeelden zien van verschillende soorten plantenbakken (foto’s of mini’s).

👧 Leerlingen noemen voorbeelden (vogelhuis, kastje, etc.).

2. Lesdoel & succescriteria (3 min)

Doel: Je leert een houten plantenbak bouwen.
Succesvol als:
✅ Je meet de juiste lengtes
✅ Je werkt veilig met gereedschap
✅ Je bouwt samen iets stevigs

3. Instructie (10 min)

Voordoen hoe je:

  • Meet en aftekent

  • Schroeven/boutjes gebruikt

  • Veilig met boor of schroevendraaier werkt

🧠 Controle begrip:

  • “Waarom meten we eerst?”

  • “Wat gebeurt er als je scheef boort?”

4. Begeleide inoefening (10 min)

Leerlingen meten samen een plankje en oefenen boren onder begeleiding.

5. Zelfstandig werken (20 min)

Bouw in duo’s een simpele plantenbak met 4 zijden en een bodem. Werk met een bouwtekening of stappenkaart.

6. Reflectie & afronding (10 min)

Laat duo’s hun plantenbak tonen.

  • Wat ging goed?

  • Waar ben je trots op?

📌 Materialen:
Hout (voorgezaagd), schroeven, boormachine, schuurpapier, potloden, meetlint
🧠 Differentiatie:

  • Extra stappenkaart voor wie dat nodig heeft

  • Creatieve uitbreiding: naamplaatje of versiering

🏗️ Les 11 – Spaghetti Bruggen Bouwen

Onderdeel: ToekomstLab – Techniek
Duur: 60 minuten
Doel: Leerlingen ontdekken hoe je met lichte materialen stevige constructies maakt.
Relevantie: De les prikkelt het ruimtelijk inzicht, samenwerken en probleemoplossend denken.

🧭 Lesopbouw EDI

1. Activeren voorkennis (5 min)

👩‍🏫 Vraag: “Wat maakt een brug sterk?”
Laat voorbeelden zien van brugtypes (boog, vakwerk, hangbrug).

👧 Leerlingen geven voorbeelden (Erasmusbrug!).

2. Lesdoel & succescriteria (3 min)

Doel: Je leert een stevige brug bouwen met spaghetti.
Succesvol als:
✅ De brug blijft staan
✅ Je gebruikt slimme verbindingen
✅ Je werkt goed samen

3. Instructie (10 min)

Demonstreer een voorbeeldverbinding: driehoekstructuur maken met spaghetti en lijm/pasta.
🧠 Controle begrip:

  • “Waarom zijn driehoeken sterk?”

  • “Wat gebeurt er bij een vierkant als je duwt?”

4. Begeleide inoefening (10 min)

Eerste verbinding maken in tweetallen: spaghetti en tape of lijm testen op stevigheid.

5. Zelfstandig bouwen (25 min)

Ontwerp & bouw een spaghetti-brug van minimaal 30 cm. Gebruik papier voor het ontwerp.

6. Reflectie & test (7 min)

Elke brug wordt getest met een gewicht (boek, gum). Nabespreking:

  • “Wat werkte goed?”

  • “Hoe verbeter je je brug?”

📌 Materialen:
Ongekookte spaghetti, tape/lijm, papier, linialen
🧠 Differentiatie:

  • Extra uitdaging: brug van 50 cm

  • Simpelere opdracht: alleen boog of toren maken

🚲 Les 12 – Fietsenreparatie: Fix je eigen fiets

Onderdeel: ToekomstLab – Techniek
Duur: 60 minuten
Doel: Leerlingen leren de basis van fietsonderhoud.
Relevantie: Zelfredzaamheid, technisch inzicht en duurzaamheid komen samen.

🧭 Lesopbouw EDI

1. Activeren voorkennis (5 min)

👩‍🏫 “Wat doe jij als je fiets stuk is?”
Laat zien: lekke band, losse ketting, zadel afstellen.

👧 Leerlingen delen ervaringen, vragen om tips.

2. Lesdoel & succescriteria (3 min)

Doel: Je leert zelf je fiets nakijken en eenvoudige dingen repareren.
Succesvol als:
✅ Je weet waar je op moet letten
✅ Je voert een check goed uit
✅ Je probeert een kleine reparatie zelf

3. Instructie (10 min)

Voordoen op een fiets:

  • Remmen testen

  • Banden oppompen

  • Ketting erop leggen
    🧠 Controle begrip:

  • “Hoe weet je of je remmen goed zijn?”

  • “Wat doe je als je zadel wiebelt?”

4. Begeleide oefening (10 min)

Leerlingen oefenen met hun eigen fiets of oefenfiets. Gebruik checklist.

5. Zelfstandig werken (20 min)

Leerlingen voeren hun eigen fietsonderhoud uit: smeren, oppompen, ketting checken.

6. Reflectie (12 min)

Laat leerlingen kort noteren of presenteren:

  • “Wat heb jij vandaag geleerd?”

  • “Wat durf je nu zelf?”

📌 Materialen:
Fietsen, fietspompen, olie, gereedschapsset
🧠 Differentiatie:

  • Simpele check voor beginners

  • Volledige inspectie + verslag voor gevorderden

🧠 Les 13 – Teken je Toekomstberoep in 3D

Onderdeel: ToekomstLab – Techniek + Oriëntatie
Duur: 60 minuten
Doel: Leerlingen onderzoeken een beroep en maken er een 3D-model van.
Relevantie: Ze ontdekken talenten, interesses en leren ontwerpen & presenteren.

🧭 Lesopbouw EDI

1. Activeren voorkennis (5 min)

👩‍🏫 Vraag: “Wat wil jij later worden?”
Laat beroepsvoorbeelden zien: loodgieter, game-designer, kapper, kok.

👧 Leerlingen roepen beroepen en vertellen wat ze leuk vinden.

2. Lesdoel & succescriteria (3 min)

Doel: Je onderzoekt een beroep en maakt er een 3D-tekening of maquette van.
Succesvol als:
✅ Je kiest een beroep en zoekt kenmerken
✅ Je ontwerpt iets dat daarbij hoort
✅ Je presenteert je werk

3. Instructie (10 min)

Leerkracht toont voorbeeld:

  • 3D-tekening van een kapsalon

  • Maquette van een bakkerij
    🧠 Controle begrip:

  • “Wat zie je in deze maquette?”

  • “Wat past bij dit beroep?”

4. Begeleide inoefening (10 min)

Iedereen kiest een beroep en brainstormt in tweetallen wat erbij hoort.

5. Zelfstandig ontwerpen (25 min)

  • Tekenen, bouwen met papier/karton/klei

  • Werken aan titel en uitleg

  • Presentatie voorbereiden

6. Presentatie & reflectie (7 min)

Groepjes tonen hun ontwerp en lichten toe:

  • “Waarom past dit bij jou?”

  • “Wat heb je ontdekt?”

📌 Materialen:
Tekengerei, karton, lijm, scharen, kleurpotloden, klei
🧠 Differentiatie:

  • Beginners: alleen plat tekenen

  • Gevorderden: 3D bouwen en presenteren

 

 

🔐 Les 14 – Sterk Wachtwoord, Sterk Online

Doel: Leerlingen leren wat veilige wachtwoorden zijn en hoe je jezelf online beschermt.
Relevantie: Online veiligheid is de basis van digitale geletterdheid en zelfbescherming.
Werkvorm: Quiz, voorbeelden, accounts beveiligen

🧭 Lesopbouw (EDI)

  1. Activeren voorkennis (5 min)

  • “Wie weet wat een sterk wachtwoord is?”

  • Laat (anoniem) zwakke en sterke wachtwoorden zien

  1. Lesdoel & succescriteria (3 min)
    ✅ Je kunt uitleggen wat een sterk wachtwoord is
    ✅ Je past wachtwoordregels toe
    ✅ Je herkent gevaarlijke situaties online

  2. Instructie (10 min)

  • Voordoen: wachtwoordregels (min. 12 tekens, cijfers, hoofdletters, symbool)

  • Voorbeelden van hacks laten zien

🧠 “Wat is fout aan ‘12345’?”
“Wat maakt dit wachtwoord sterk?”

  1. Begeleide oefening (10 min)

  • Maak samen een sterk wachtwoord met symbolen en een ezelsbrug

  1. Zelfstandig (20 min)

  • Leerlingen maken wachtwoorden aan op een testsite of oefenen op papier

  • Privacyquiz met situaties

  1. Reflectie (10 min)

  • Wat pas jij vanaf nu toe online?

  • Wat is jouw tip voor anderen?

📌 Materialen: Quiz, voorbeeldwachtwoorden, testplatform
🧠 Differentiatie: visuele voorbeelden voor beginners, extra hack-verhalen voor gevorderden

🧱 Les 15 – Programmeren met Scratch

Doel: Leerlingen leren de basis van blokprogrammeren met Scratch.
Relevantie: Logisch denken, ICT-vaardigheid en creativiteit worden gestimuleerd.
Werkvorm: Scratch-opdracht, zelfstandig werken

🧭 Lesopbouw (EDI)

  1. Activeren voorkennis (5 min)

  • “Wie heeft ooit met Scratch gewerkt?”

  • Laat een kort animatievoorbeeld zien

  1. Lesdoel & succescriteria (3 min)
    ✅ Je weet wat een blok, sprite en script zijn
    ✅ Je programmeert een korte animatie
    ✅ Je kunt fouten vinden en verbeteren

  2. Instructie (10 min)

  • Voordoen: kat laten bewegen en spreken met blokken

  • Stap voor stap uitleg

🧠 “Wat doet dit blok?”
“Wat gebeurt er als je dit verandert?”

  1. Begeleide oefening (10 min)

  • Maak samen een korte animatie: kat loopt, zegt iets, springt

  1. Zelfstandig (25 min)

  • Leerlingen maken zelf een mini-verhaal, game of animatie

  • Vrije keuze binnen opdracht

  1. Reflectie (7 min)

  • Demo van eindresultaten

  • Wat ging goed, wat zou je verbeteren?

📌 Materialen: laptops, Scratch (online of offline), voorbeeldscripts
🧠 Differentiatie: keuze uit 3 opdrachten (makkelijk – gemiddeld – uitdagend)

🧍‍♀️ Les 16 – Mijn Digitale Identiteit

Doel: Leerlingen worden zich bewust van hun online gedrag en uitstraling.
Relevantie: Mediawijsheid, zelfkennis en online veiligheid
Werkvorm: Gesprek, profielanalyse, posteropdracht

🧭 Lesopbouw (EDI)

  1. Activeren voorkennis (5 min)

  • “Wat laat jij online van jezelf zien?”

  • Laat (fictieve) profielen zien en bespreek eerste indrukken

  1. Lesdoel & succescriteria (3 min)
    ✅ Je weet wat ‘digitale identiteit’ is
    ✅ Je herkent risico’s en kansen online
    ✅ Je maakt bewust keuzes over je profiel

  2. Instructie (10 min)

  • Voordoen: nep- en echt profiel vergelijken

  • Uitleg over bewust posten, privacy, algoritmes

🧠 “Wat zie je op dit profiel?”
“Welke indruk krijg je?”

  1. Begeleide oefening (10 min)

  • Leerlingen analyseren een voorbeeldprofiel in tweetallen

  1. Zelfstandig (25 min)

  • Maak je eigen ‘digitale spiegel’: wat laat jij zien? Wat wil je laten zien?

  • Tekening/poster met reflectie

  1. Reflectie (7 min)

  • Wat neem je mee?

  • Wat ga jij veranderen aan je digitale gedrag?

📌 Materialen: profielvoorbeelden, werkblad, stiften
🧠 Differentiatie: visuele werkvorm voor beginners, schrijfopdracht voor gevorderden

📰 Les 17 – Nepnieuws vs. Echte Nieuws

Doel: Leerlingen leren informatie kritisch te beoordelen.
Relevantie: Versterkt burgerschap en digitale geletterdheid.
Werkvorm: Nieuwsquiz, brononderzoek, gesprek

🧭 Lesopbouw (EDI)

  1. Activeren voorkennis (5 min)

  • “Wat is nepnieuws?”

  • Laat 2 nieuwskoppen zien: 1 echt, 1 nep

  1. Lesdoel & succescriteria (3 min)
    ✅ Je herkent nepnieuws
    ✅ Je kunt checken of iets betrouwbaar is
    ✅ Je gebruikt controletools (Google, checkers)

  2. Instructie (10 min)

  • Uitleg 3 tips:

    • Wie is de bron?

    • Kun je het op andere plekken vinden?

    • Ziet het eruit als clickbait?

🧠 “Hoe weet je of dit echt is?”
“Wat kun je doen als je twijfelt?”

  1. Begeleide oefening (10 min)

  • Samen 2 nieuwsberichten beoordelen

  1. Zelfstandig (25 min)

  • Leerlingen onderzoeken 3 berichten en scoren deze: echt/waarschijnlijk/nep

  • Presenteren hun bevindingen

  1. Reflectie (7 min)

  • Hoe kijk je voortaan naar berichten?

  • Wat vond je het lastigst?

📌 Materialen: voorbeeldberichten, checkkaart, laptop/tablet
🧠 Differentiatie: makkelijke berichten voor starters, satirische of Engelstalige bronnen voor gevorderden

🌐 Les 18 – Bouw je Eigen Website

Doel: Leerlingen ontwerpen en bouwen een eenvoudige persoonlijke website.
Relevantie: ICT-vaardigheid, creativiteit, digitale expressie
Werkvorm: Instructie, bouwen, peerfeedback

🧭 Lesopbouw (EDI)

  1. Activeren voorkennis (5 min)

  • “Wie bezoekt websites zoals YouTube, Wikipedia, etc.?”

  • “Wat vind jij een mooie site?”

  1. Lesdoel & succescriteria (3 min)
    ✅ Je maakt een homepage met titel, afbeelding en tekst
    ✅ Je gebruikt duidelijke opbouw en kleuren
    ✅ Je presenteert je site aan een ander

  2. Instructie (10 min)

  • Voordoen: start in Google Sites / Wix / WordPress

  • Laat voorbeeldindeling zien

🧠 “Wat maakt een site overzichtelijk?”

  1. Begeleide oefening (10 min)

  • Beginpagina maken samen: titel + afbeelding

  1. Zelfstandig (25 min)

  • Leerlingen bouwen eigen homepage over zichzelf of een hobby

  • Maken minimaal 2 pagina’s

  1. Peerfeedback & reflectie (7 min)

  • Duo’s bekijken elkaars werk en geven tips

  • “Wat zou jij verbeteren?”

📌 Materialen: laptops/tablets, toegang tot websitebouwer
🧠 Differentiatie: eenvoudige builder of HTML-uitdaging

🎬 Les 19 – Stop Motion Studio

Doel: Leerlingen maken een korte animatiefilm met stop motion.
Relevantie: Creatieve expressie, techniek en samenwerken
Werkvorm: Verhaal maken, filmen, presenteren

🧭 Lesopbouw (EDI)

  1. Activeren voorkennis (5 min)

  • “Wat is stop motion?”

  • Laat filmpje zien van kleifiguur of Lego-animatie

  1. Lesdoel & succescriteria (3 min)
    ✅ Je bedenkt een verhaal in scènes
    ✅ Je maakt minimaal 30 foto’s
    ✅ Je monteert een korte film

  2. Instructie (10 min)

  • Voorbeeldscènes tonen

  • Uitleg: stop motion app, achtergrond, beweging stap voor stap

🧠 “Hoe beweeg je iets zonder dat het springt?”

  1. Begeleide oefening (10 min)

  • Testopname maken met 5 foto’s

  1. Zelfstandig (25 min)

  • Verhaal + decor maken

  • Foto’s nemen, app gebruiken, monteren

  1. Presentatie & reflectie (7 min)

  • Films bekijken in kleine groepjes

  • Wat werkte goed, wat wil je nog leren?

📌 Materialen: smartphones/tablets met app, klei/poppen/Lego, karton
🧠 Differentiatie: starters = animatie met 1 object, gevorderden = complexere scènes

🤖 Les 20 – Digitale Toekomst: Wat komt er nog aan?

Doel: Leerlingen verkennen trends in technologie en vormen een visie.
Relevantie: Stimuleert nieuwsgierigheid en toekomstdenken
Werkvorm: Filmpjes, brainstorm, pitch

🧭 Lesopbouw (EDI)

  1. Activeren voorkennis (5 min)

  • “Wat denk jij dat we over 20 jaar gebruiken?”

  • Laat korte futuristische filmpjes zien (robots, AI, ruimte)

  1. Lesdoel & succescriteria (3 min)
    ✅ Je ontdekt een technologische trend
    ✅ Je bedenkt een toekomstidee
    ✅ Je pitcht je idee voor de klas

  2. Instructie (10 min)

  • Laat 2 voorbeelden zien van bestaande innovaties

  • Bespreek: “Wat als dit op school komt?”

🧠 “Wat verandert er als AI ons werk doet?”

  1. Brainstorm (10 min)

  • Duo’s of groepjes bedenken: toekomstschool, robotassistent, digitaal kledingstuk…

  1. Zelfstandig werken (25 min)

  • Ontwerp op papier of digitaal

  • Bereid een pitch voor van 1 minuut

  1. Presentatie & reflectie (7 min)

  • Ieder groepje presenteert

  • Klas stemt: “Wat is het meest bruikbaar / gaaf / realistisch?”

📌 Materialen: papier, tablets, inspiratiefilmpjes
🧠 Differentiatie: starters met brainstormkaarten, gevorderden met digitale tools